TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE YERLEŞTİRME ADLARI: HASAN ALİ TOPTAŞ ROMANLARI ÖRNEĞİ

Uzam kavramı cisimlerin, varlıkların birbirine göre boşluk, mahâl, mevki, yön, mesafe yani konum boyutuyla anlatılıyorsa uzay; insanla iç içe oluşuyla mekân; coğrafi manada yer ifadesi taşır. Dolayısıyla uzam, dilde hem varlığın, eşyanın yerleşmesini anlatan konumlamayı de konumlanan nesnelerin, içinde bulunduğu inşa edilmiş mekânları ya da doğal yerleri açıklar. Uzamın ifadesinde yerleştirme ön plandadır. Yerleştirmede ise uzamsal konuma sahip bir varlığın başka varlık aracılığıyla anlatılmasıyla ilişki ortaya çıkarır. Buna için a. yerleştirilen b. yerleştirmede işaret olarak kullanılan c. bu varlıklar arasındaki gereklidir. Bir diğerine yerleştirilmesi olduğu özelliklere ve yerleştirilmenin durumuna çeşitli adlarıyla gerçekleşir. Bu çalışmada Hasan Ali Toptaş’a ait “Kuşlar Yasına Gider”, “Bin Hüzünlü Haz” “Sonsuzluğa Nokta” adlı romanlar derlem seçilmiştir. Çalışmada, romanlarda alan adlarının bağlam içerisinde dilbilgisel uzama nasıl hizmet ettiği incelenmektedir. Böylece Türkiye Türkçesindeki adları, söyleme katkısı, kullanım biçimleri sıklıklarına dair bilgi vermek amaçlanmaktadır. Çalışmada ilişkilerde yerleşmeyi betimleyen sözcükleri, içsel dışsal olmak üzere iki başlıkta incelenmiştir. Türkçesinde sözcüklerine daha çok almaktadır somut ifade etmektedir.